Kemoterapi gören kanser hastaları gibi bağışıklığı baskılanmış ve zayıflamış hastalar genellikle hastane kaynaklı enfeksiyonlarla tehdit altındadır. ‘Nozokomiyal’ olarak adlandırılan enfeksiyonların yaygın nedenleri, özellikle Candida albicans veya diğer Candida alt türleri olmak üzere mantarlardır [1].

Normalde maya ailesine ait olan Candida spp., cildi ve mukozayı kolonize eder ve sağlıklı bireylere zarar vermez. Buna karşın, Candida spp., bağışıklığı baskılanmış hastalarda aşırı büyüyerek kan dolaşımına karışabilir ve ciddi invaziv enfeksiyonlara yol açabilir ve zamanında tedavi edilmediğinde hastaların sepsise yakalanmaları muhtemeldir. Ayrıca, mayalar kateterlerin veya diğer intravenöz giriş noktalarının üzerinde biyofilmler oluşturarak mikroorganizmanın konakçı kan dolaşımına karışmasına izin verirler. İlginç bir şekilde, mantar sepsisi, bakteriyel sepsise kıyasla daha yüksek ölüm oranıyla (%50'ye kadar) ilişkilidir [1, 2] ve bu nedenle yüksek maliyetlerle ilişkili ciddi bir sağlık yükü olarak kabul edilir.

Fungal sepsisli hastalarda nötrofillerin kararsız bir işlevi olduğu belirtilmiştir [2]. Bunlar, istilacı patojenlerle mücadele etmeye yardımcı olan doğal bağışıklığı düzenlerler. Bununla birlikte, bağışıklık sistemini aktive etmedeki güçlü yetenekleri, sepsis ve septik şok gelişiminin önemli bir tetikleyicisidir. Nötrofiller, maya ve hifler için tanıma reseptörlerini eksprese eder ve ayrıca mantarları yakalamak için ekstraselüler kromatin ağlar oluşturabilir. Öte yandan, doğal bağışıklığın en bol bulunan ikinci hücresi olan monositler, karşılaştırılabilir güçlü antifungal aktivite göstermezler [2].

Genellikle, Candida spp. için pozitif kan kültüründen sonra flukonazol gibi antifungallar uygulanır. Dirençli Candida auris gibi, artan sayıda dirençli albicans dışı suşlar ciddi bir tehdit oluşturur. Dolayısıyla, ilgili bir antibiyogram uygulaması önerilmekte ve antibiyotik ve enfeksiyöz hastalık koruma programlarının önemi bir kez daha vurgulanmaktadır [3].

Sayısal sonuçlar

Hastanın kanının XN serisi analizöründeki ilk ölçümünde, normal lökosit sayısı (WBC 10,13 x 10⁹/l), anemi (RBC 1,43 x 10¹²/l, HGB 7,9 g/dL veya 4,4 mmol/l) ve trombositopeni (PLT 96 x 10⁹/l) olduğu gözlenmiştir.

WNR, WDF ve WPC saçılım grafiklerine bakıldığında güçlü bir etkileşim olduğu fark edilebilir. WNR saçılım grafiğinin sol tarafında debris alanının (koyu mavi) çevresinde anormal bulutlar saptanmış ve çekirdekli eritrositler (NRBC) olarak kısmen yanlış sınıflandırılmıştır. WDF saçılım grafiğinde lenfosit ve monosit ayrımı kısmen normaldir, ancak debris ile nötrofil alanı arasında bir etkileşim oluşmuş olup, net bir ayrım gözlenmemiştir. Sonuç itibarıyla analizör, ‘WBC Anormal Saçılım Grafiği’ mesajını tetiklemiş ve diferansiyel için sayısal veri sağlanamamıştır. Bu gibi durumlarda, kan simiri yapılmalı ve incelenmelidir.

Analizör, mantarları toplamak için tasarlanmamış olsa da mayaların WBC'ye kıyasla daha küçük ve daha az granüler oluşu, olası sistemik mantar enfeksiyonu hipotezine benzeyerek, bunların saçılım grafiklerindeki lokalizasyonlarını haklı çıkarmaktadır [4].

Ayrıca geçmişte, mayanın hematoloji analizörlerinin sonuçlarını yalnızca mantar konsantrasyonu olağanüstü şekilde yüksek olduğunda etkileyebileceği bildirilmiştir. Bununla birlikte, daha sonrasında sonuçların analizörler ve maya türleri arasında farklılık gösterdiği sonucuna varılmıştır [5].

Bu hastanın kan kültürünün Candida albicans için pozitif olduğu tespit edilmiş ve flukonazol tedavisi buna bağlı olarak başlamıştır. Aynı gün daha sonra yapılan kontrolde WNR ve WDF saçılım grafiklerinin normal olduğu görülmüştür. Üç günlük tedavinin ardından hastanın durumu ateşi yükselmeden düzelmiş ve ayrıca kan gazı analizi normal ve kan kültürü negatif olarak gözlenmiştir.

Saçılım grafiğinin yorumlanması

WBC popülasyonlarının saçılım grafiklerinin kapsamlı analizi de dâhil olmak üzere otomatik kan sayımı tarafından sağlanan tüm bilgilerin dikkatli bir şekilde gözlenmesi, tanı desteği ve hastanın izlenmesi için ümit vaat eden bir gelişme olarak görülmüştür [6].

Referanslar

[1] Cheng MF et al. (2005): Risk factors for fatal candidemia caused by Candida albicans and non-albicans Candida species. BMC Infect Dis 5:22.

[2] Duggan S et al. (2015): Host response to Candida albicans bloodstream infection and sepsis. Virulence. 6(4):316–326.

[3] https://www.cdc.gov/fungal/candida-auris/index.html, visited 21 September 2021.

[4] Gérard D et al. (2020): Abnormal dot plots on current automated blood cell analyzer helped to yeast detection. Clin Case Rep. 8:776–777.

[5] Kim HR et al. (2008): Effects of bacteria and yeast on WBC counting in three automated hematology counters. Ann Hematol. 87:557–562.

[6] Comar SR et al. (2021): Early detection of Candida parapsilosis sepsis in peripheral blood as a result of cytografic changes on the Sysmex XN-3000 hematology analyzer. Int J Lab Hematol. 00:1–4.