Tam kan ve aferez transfüzyonları hayat kurtarıcı olabilir ve bunlara dünyanın her yerinde her gün büyük ölçüde ihtiyaç duyulmaktadır. Kan bileşenlerinin bağışı, üretimi ve transfüzyonu, donörlerin ve alıcıların sağlığını korumak için çok yüksek kalite standartları gerektiren karmaşık bir prosedürdür.

İhtiyacı olan bir hastaya tam kan veya aferez transfüzyonu uygulanmadan önce birden fazla prosedür gerekir. Kan bileşenleri, tam kan bağışı separasyonundan veya aferezden (yalnızca ilgilenilen bileşeni toplayan özel bir prosedür) elde edilen plazma konsantreleri, eritrosit konsantreleri veya trombosit konsantreleri olabilir.

Bu üretim adımlarından biri, kan bileşenindeki donörün lökosit varlığını en aza indirmeyi amaçlayan 'lökoredüksiyon' veya 'lökodeplesyon' adı verilen bir işlemdir. Kapsayıcı hedef, febril non-hemolitik transfüzyon reaksiyonlarını veya graft-versus-host hastalığını (GvHD) azaltmak ve HLA alloimmünizasyonu veya sitomegalovirüs (CMV) gibi patojenlerin bulaşmasını önlemektir [1].

90'lı yılların sonunda ve yeni yüzyıla girilirken, dünyadaki sanayi ülkelerinin çoğu, kan bileşeni üretimi sırasında standart prosedür olarak bir lökoredüksiyon süreci oluşturmuştur. Bununla birlikte, çeşitli kılavuzlarda lökoredüksiyon sürecinin kalite kontrolü için farklı eşikler bildirilmektedir. AB direktifi, test edilen kan bileşenlerinin %90'ından fazlasının, hastaların kullanımına sunulması için ünite başına 1 x 10⁶’dan az rezidüel lökosit içermesi gerektiğini belirtmektedir [2]. Lökositler, toplamak için kullanılan genellikle kan torbasına bağlı bir filtre ile çıkarılır.

Lökoredüksiyon sürecinin etkinliğini izlemek için, bağış örnekleri, rezidüel lökositlerin içeriği açısından değerlendirilir. Ayrıca, rezidüel eritrositler de sıklıkla kontrol edilir (plazma ve trombosit konsantrelerinde). Lökoredüksiyonun temel gerekçesi, lökositlerde yaşayan mikroorganizmaların bulaşması veya febril transfüzyon reaksiyonları gibi advers transfüzyon olaylarının önlenmesi olsa da, eritrositler için kan grubu uyumsuzluğuna bağlı potansiyel advers yan etkilerin azaltılmasını sağlar [3].

Son zamanlarda, lökositi azaltılmış tam kan ünitelerinin transfüzyonu, Kanadalı bir araştırma grubunun bu tür tam kan ünitelerinde bakteri üremesinin transfüzyon hastalarını riske atmadığını belirtmesinin ardından ilgi odağı haline gelmiştir [4]. Bu tip transfüzyon özellikle travma hastaları için yararlı olabilir.

Tam kan bağışları için çoklu torba sistemi örneği. Resmin kaynağı: Macopharma’ya teşekkürler, www.macopharma.com.

Saçılım grafiğinin yorumlanması

Hasta vaka bilgileri

Hastanede yatan hastaya, bir cerrahi prosedür sırasında hastanenin kan bankasından birden fazla eritrosit konsantresi verildi. Başarılı bir ameliyata rağmen, ameliyat tamamlandıktan saatler sonra hastada ateş ve immün reaksiyon belirtileri gelişti. Bir kan örneği alındı ve analiz edildi, bu da immün sistem aktivasyonu şüphesini doğrulayan lökositozu ortaya çıkardı.

Histogram ve saçılım grafiğinin yorumlanması

XN-Serisindeki RBC histogramı çift pik göstermiş ve sonuç itibariyle analizör tarafından ‘RBC Anormal dağılımı’ ve ‘Dimorfik Popülasyon’ olarak işaretlenmiştir. Histogramdaki çift pik, hastanın taşıdığı iki farklı RBC popülasyonundan kaynaklanan oldukça yaygın bir fenomendir – hastanın kendi popülasyonu ve nakledilen eritrosit konsantreleriyle edinilen popülasyon.

Temel sebep

Hasta, yara bölgesinde herhangi bir enfeksiyon ve/veya enflamasyon belirtisi göstermediğinden, buna büyük ihtimalle kan donöründen elde edilen lökositler ile eritrosit konsantrelerinden alınan kontaminasyon sebep olmuştur.

Serolojik immünolojik test, hastanın karakteristik olarak lökositlerde yaşayan sitomegalovirüs (CMV) ile enfekte olduğunu doğrulamıştır. Hastanın CMV enfeksiyonu öyküsü bulunmadığından, virüsün nakledilmiş eritrosit konsantrelerinden biriyle bulaştığı sonucuna varılmıştır. İlgili RBC konsantresinin, donörün CMV-enfekte lökosit ile kontamine olduğu tespit edilmiştir.

Kan bileşenlerinin kalite değerlendirmesi

Eritrosit konsantrelerinin (veya diğer üretilen kan bileşenlerinin) kalitesini ve güvenliliğini sağlamak için lökoredüksiyon işleminin başarısı kan bankaları tarafından değerlendirilir. Kan Bankası modunda XN-Serisi analizörlerde lökositi azaltılmış kan bileşeni ölçülürken, rezidüel lökosit ve eritrosit miktarı belirlenebilir [3,5]. Bu işlem transfüzyon güvenliğini artırmak için kontamine transfüzyon ünitelerinin tanımlanmasına yardımcı olur. WBC ile kontamine olmuş bir eritrosit konsantresinin saçılım grafiği aşağıda gösterilmiştir. Rezidüel lökosit konsantrasyonu, ünite başına 1 x 10⁶ WBC eşiğini geçmemelidir. Aşağıdaki örnekte, konsantrasyon 2656 x10²/μl'dir. Ortalama bir eritrosit ünitesinin yaklaşık 250 ml'den oluştuğu göz önüne alındığında, bu özel ünite personel tarafından kontamine olarak tanımlanacak ve sonuç itibariyle hastanın zarar görmesini önlemek için kullanım dışı bırakılacaktır.

Çift pik gösteren XN-Serisi analizörden elde edilen hasta RBC histogramı.

Analiz edilen eritrosit konsantresinin WDF saçılım grafiği (XN-Serisi Kan Bankası modu), yüksek sayıda rezidüel lökosit göstererek başarısız bir lökoredüksiyon sürecine işaret etmektedir.

Referanslar

[1] Mack S et al. (2020): Component residual white blood cell counting made easy? Transfusion, 60(1): 4 – 6. Free online: https://doi.org/10.1111/trf.15642

[2] European Directorate for the Quality of Medicines & HealthCare: Guide to the preparation, use and quality assurance of blood components. 19th ed. 2017, Council of Europe, Strasbourg, France.

[3] Cavagnetto C et al. (2020): Residual red cells in blood components: A multisite study of fully automated enumeration using a hematology analyzer. Transfusion, 61(2): 568 – 578. Free online: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/trf.16196

[4] Ramirez-Arcos S et al. (2022): Assessment of bacterial growth in leukoreduced cold-stored whole blood supports overnight hold at room temperature prior to filtration: A pilot study. Vox Sang. Online ahead of print.

[5] Lagerberg JW et al. (2020): Improved accuracy in counting residual white blood cells in red cell concentrates using new blood bank mode software of SYSMEX XN-1000 hematology analyzer. Transfusion, 60(10): 2456 – 2457.

Bilimsel Takvim 2022

Aylık vakalarımızı keşfedin