Mart 2023 Bilimsel Takvimi

Kronik böbrek hastalığı (CKD), 'üç aydan uzun süredir mevcut olan, böbrek yapısındaki ve/veya fonksiyonundaki persistan anormallikler' [1] olarak tanımlanır ve CKD'nin ortaya çıkışı ve ilerlemesi için temel risk faktörleri hipertansiyon, diyabet ve obezitedir. Bu uygarlık hastalıklarının prevalansı 1990'lardan bu yana sürekli artış gösterdiğinden [2], CKD'nin global prevalansının %10'un üzerine çıkması şaşırtıcı değildir. CKD hastalarının yaşam kalitesi üzerindeki bireysel etkilerinin yanı sıra, CKD, sağlık harcamaları ve toplum üzerine de önemli bir yük getirmektedir [3]. Örneğin Almanya'da, beşinci evredeki bir hastanın bireysel yıllık tedavi masrafları 45.000 Avro'ya ulaşmaktadır [4] (Şekil 1). CKD'nin ve altında yatan uygarlık hastalıklarının prevalansı düşünüldüğünde, risk grubundaki hastaların CKD'nin ortaya çıkışı bakımından sık aralıklarla taranması genellikle uluslararası kılavuzlarda önerilse de, gerçek hayatta pek uygulanmamaktadır.

Tahmini glomerüler filtrasyon hızının (eGFR) dışında, üriner albümin, CKD gelişiminin önemli bir göstergesidir. Hafif ve şiddetli ölçüde artış gösteren albüminüri arasında ayrım yapılması gereklidir. Albüminürinin hafif artmış seviyede erken tespiti CKD'nin ortaya çıkışının tersine çevrilmesine olanak sağlarken, şiddetli ölçüde artmış albüminüri geri çevrilemez ve son evre böbrek yetmezliğine götüren süreç oluşur [5] (Şekil 2).

Normal koşullar altında, albümin kanda kalır ve glomerüler kan damarlarının endotelyal hücreleri, glomerüler bazal membran (GBM) ve podositlerden oluşan glomerüler filtrasyon bariyerini geçmez. Kontrol edilemeyen diyabette, yükselen kan şekeri seviyeleri birincil idrarda şeker seviyelerinin artmasına yol açar, bu da podositlerin reaktif oksijen türleri (ROS) üretmesine neden olur. Bunun ardından ROS, podositlerin apoptozuna ve glomerüler filtrasyon bariyerinin aşılmasına neden olur ve bu da nihayetinde albüminin idrara geçişine (albüminüri) yol açar (Şekil 3) [7].

Risk grubundaki hastaların CKD'nin ortaya çıkışı bakımından taranmasına olanak sağlamak üzere albüminin erken tespitine yönelik ölçüm çubuğu bazlı bir yaklaşım, kantitatif tekniklerin yerini alabilir mi?

San Juan Üniversite Hastanesinde (Alicante, İspanya), María Salinas ve ekibi UC-3500 üzerindeki otomatik ölçüm çubuğu analizinin kantitatif testlerin yerini alma potansiyelini araştırmıştır. Araştırmada yeni bir iş akış süreci kararlaştırılmış (Şekil 4) olup albüminüri için varsayılan tarama yöntemi olarak ölçüm çubuğu analizi kullanılmıştır. Tanımlanmış eşik değerler (≥ 10 mg/l albümin ve ≥ 4,42 mmol/l kreatinin) geçildiğinde, örneklerin yüksek albümin:kreatinin oranı (ACR) açısından şüpheli olduğu düşünülmüş ve nihayetinde kantitatif değerlendirmeye tabi tutulmuştur [8].

Bu sırada, laboratuvar kantitatif albüminüri değerlendirmelerine yönelik gereksinimi %80'e varan oranda azaltmayı başarmış, bunun sonucunda kayda değer maliyet tasarrufları sağlamıştır. Bu tasarruflar, doğrudan risk grubundaki kişilerin CKD'nin ortaya çıkışı bakımından taranmasına yönelik ek kaynakların oluşturulmasına yönlendirilmiştir. Bu sayede CKD'nin daha geniş aralıkta erken tespitine olanak sağlanmakta, CKD'nin getirdiği yüke karşı verilen mücadele desteklenmektedir (Şekil 5).