Günümüzde trombosit fonksiyonunu değerlendirmeye yardımcı olan birçok araç mevcuttur. En köklü ve en bilindik yöntem, Born'a göre ışık geçirgenliği agregometrisidir (LTA). Bu ölçüm yöntemi 1963 yılında geliştirilmiş olup kalıtsal trombosit fonksiyon bozuklukları üzerine yapılan araştırmalar için altın standarttır. [1, 2] Ölçüm, bir trombosit agonistinin eklenmesinin ardından trombosit aktivasyonu ve agregasyonu nedeniyle trombosit açısından zengin plazmanın ışık geçirgenliğindeki bir değişikliğe dayanmaktadır. [1] Kılavuzlar tarafından yalnızca araştırma amacıyla sınırlı olsa da LTA, antiplatelet tedaviyi izlemek için de kullanılabilir. [3]

Klopidogrel veya başka bir P2Y12 inhibitörü ve aspirin ile ikili antiplatelet tedavinin, kardiyovasküler hastalıktan muzdarip hastalar için kılavuzlarca önerilen yerleşik bir tedavi stratejisi olduğu kanıtlanmıştır. Antitrombotik ilaçların farmakolojik etkisinin bireyler arasında farklılık gösterdiği bilinmektedir. CYP2C19 gen polimorfizmleri nedeniyle birçok bireyin klopidogrele yanıt vermediği bildirilmiştir. [4–6] COX-1 ve trombosit fonksiyonu, enflamasyon ve metabolik sendromu etkileyen tek nükleotid polimorfizmler (SNP) nedeniyle sözde ‘aspirin direncine’ sahip hastalarda aspirinin antitrombosit etkisi azalır. [7–9]

Son yıllarda, CS Serisinin (CS-1600 hariç) tam otomatik koagülasyon analizörleri sayesinde LTA daha standart hale gelmiş ve CN Serisi (tüm Sysmex Corporation, Kobe, Japonya) operatörün manuel müdahalesini azaltarak sonuçların hassasiyetini ve tekrarlanabilirliğini önemli ölçüde artırmıştır.

Tablo 1 CS ve CN Serisi analizörlere karşı yarı otomatik analizör kullanan LTA

Yarı otomatik	Operasyon adımları	CN- / CS Serileri
Manuel	Kan örneği alımı ve hazırlık	Manuel
Manuel	Karıştırma küvetinin hazırlanması	En aza indirildi
Manuel	Numune dağıtımı	Otomatik
Manuel	Agonist dilüsyonu	Otomatik*
Manuel	Agonist dağıtımı	Otomatik
Otomatik	Agregasyon tespiti	Otomatik
Otomatik	Sonuç çıktısı	Otomatik

*Sadece CN Serileri

LTA ölçüm sonuçlarının yorumlanması yüksek derecede uzmanlık gerektirir. Bireysel vakaların değerlendirilmesinde çeşitli sayısal sonuçlar ve eğri ilerlemesi dahil edilmelidir. Son yıllarda, bu koşullar ikili antiplatelet tedavinin (DAPT) izlenmesinde LTA kullanımını sınırlamıştır. Bu sorunu çözmek ve sonuçların yorumlanmasını kolaylaştırmak amacıyla CS ve CN Serisi analizörler için iki agonist konsantrasyon yöntemi geliştirilmiştir. [10] Bu yöntemde, hasta örnekleri iki konsantrasyonda bir aspirin ve bir P2Y12 inhibitörüne duyarlı agonist ile ölçülür. İki konsantrasyondan elde edilen sonuçlar, trombosit agregasyon seviyesi (PAL) olan bir skora dönüştürülür. Bu skor, DAPT'nin yeterince etkili olup olmadığını veya hastanın bir terapi ayarlaması gerektirip gerektirmeyeceğini tahmin etmek için kullanılabilir. PAL, analizörün ilave bir fonksiyonudur ve trombosit agonistleri ADP'yi P2Y12 inhibitörüne duyarlı bir agonist ve kolajeni aspirine duyarlı bir agonist olarak kullanır. ADP’ye bağlı PAL (APAL), 1 µM ve 10 µM konsantrasyondaki ölçüm sonuçlarından, kolajene bağlı PAL (CPAL) ise 1 µg/mL ve 5 µg/mL konsantrasyondaki ölçüm sonuçlarından yararlanılarak hesaplanır. Hem APAL hem de CPAL, eğrinin (AUC) altındaki alan kullanılarak hesaplanır. [11-13]

Şekil 1 PAL skorlama ve agregasyon dalga formlarına örnekler. APAL ve CPAL, sırasıyla ADP ve kolajenin iki konsantrasyonunu kullanan agregasyon dalga formlarından hesaplanır. Ölçüm sonuçları doza bağlı olarak değişiklik gösterir.

Skorlar 0 ile 10 arasında değişebilir. Daha yüksek PAL skoru değerleri, daha yüksek trombosit agregasyon seviyelerini gösterip, bu da DAPT'ye zayıf veya eksik bir yanıtı düşündürürken, daha düşük PAL skoru değerleri, daha düşük trombosit agregasyon seviyelerini gösterir, bu da DAPT'ye uygun bir yanıtı düşündürür. [14]

CS ve CN Serisi analizörler üzerindeki PAL skorlarına dair yapılan çalışmalar, bir CN Serisi analizörde aspirin (CPAL) veya P2Y12-inhibitör kangrelor (APAL) katkılı numunelerde %5'in altında ve bir CS-5100 analizöründe kangrelor katkılı (APAL) için %10'un altında ve aspirin katkılı (CPAL) numunelerde %5'in altında impresizyon olduğunu ortaya çıkarmıştır. PAL sonuçları, tablo 2'de gösterildiği gibi her iki analizör serisi arasında iyi korelasyon göstermektedir. [14, 15]

Tablo 2 CN-6000 ve CS-5100 arasındaki korelasyon

Agonist	Konsantrasyon	N	R-katsayısı
ADP	1 µM	85	0,988	y = 1,00x + 3,85
	10 µM	85	0,955	y = 0,89x + 11,44
	APAL skoru	85	0,971	y = 0,91x + 0,94
KOLAJEN	1 µg/mL	82	0,996	y = 1,02x - 0,83
	5 µg/mL	82	0,972	y = 0,99x + 0,66
	CPAL skoru	82	0,994	y = 1,00x - 0,08

Diğer çalışmalar, skor sistemi olmayan geleneksel LTA kullanımına kıyasla PAL sisteminin duyarlılığının arttığını göstermiştir. PAL skorunun aynı denekte değişkenliği azalttığı ve antitrombotik ilaçların etkinliğini ölçmek için tek bir agonist konsantrasyonunda maksimum trombosit agregasyonundan % olarak daha güvenilir olduğu tespit edilmiştir. [16]

Tedavi sırasında trombotik olayların rekürensini tercihen önemli ölçüde azaltacak PAL skorunu kullanarak antiplatelet tedaviyi izlemek amacıyla eşik değerleri belirlemek için bugünlerde daha fazla araştırma yapılmaktadır.

Referanslar

[1] Born GV. (1962): Aggregation of blood platelets by adenosine diphosphate and its reversal. Nature. 194: 927–929.

[2] Kang J, Park KW, Palmerini T, et al. (2019): Racial Differences in Ischaemia/Bleeding Risk Trade-Off during Anti-Platelet Therapy: Individual Patient Level Landmark Meta-Analysis from Seven RCTs. Thromb Haemost. 119 (1): 149–162.

[3] Cattaneo M, Cerletti C, Harrison P, Hayward CPM, Kenny D, Nugent D, Nurden P, Rao AK, Schmaier AH, Watson SP, Lussana F, Pugliano MT, Michelson AD. (2013): Recommendations for the standardization of light transmission aggregometry: a consensus of the working party from the platelet physiology subcommittee of SSC/ISTH. J Thromb Haemost; 11:1183–1189.

[4] Cattaneo M. (2010): New P2Y(12) inhibitors. Circulation. 121 (1): 171–179.

[5] Bonello L, Tantry US, Marcucci R, et al. (2010): Consensus and future directions on the definition of high on-treatment platelet reactivity to adenosine diphosphate. J Am Coll Cardiol. 56 (12): 919–933.

[6] Tantry US, Bonello L, Aradi D, et al. (2013): Consensus and update on the definition of on-treatment platelet reactivity to adenosine diphosphate associated with ischemia and bleeding. J Am Coll Cardiol. 62 (24): 2261–2273.

[7] Colantonio LD, Gamboa CM, Kleindorfer DO, et al. (2016): Stroke symptoms and risk for incident coronary heart disease in the REasons for Geographic And Racial Differences in Stroke (REGARDS) study. Int J Cardiol. 220: 122–128.

[8] Cattaneo M. (2007): Resistance to antiplatelet drugs: molecular mechanisms and laboratory detection. J Thromb Haemost. 5, Suppl 1: 230–237.

[9] Cattaneo M. (2004): Aspirin and clopidogrel: efficacy, safety, and the issue of drug resistance. Arterioscler Thromb Vasc Biol. 24 (11): 1980–1987.

[10] Matsuo T, Ohki Y. (1977): Classification of platelet aggregation patterns with two ADP solutions (the double-ADP method) and its clinical application to diabetes mellitus. Thromb Res. 11 (4): 453– 461.

[11] Sakayori T, Watanabe Y, Kitano K, et al. (2019): Evaluating the Utility of a Novel Research Use Index in Platelet Aggregation Analysis Featured in an Automated Blood Coagulation Analyzer to Confirm the Effect of Antiplatelet Drugs. Sysmex J Int. 2019; 29 (1): 39–47.

[12] Omori Y, Ishida H, Sakayori T, et al. (2019): Evaluation of Fully Automated Blood Coagulation Analyzer Equipped with a Novel Analysis Method – Antiplatelet Responsive Index –. Rinsho Byori. 67 (3): 205–211.

[13] Sadakata T, Sakayori T, Watanabe Y, et al. (2018): Basic Evaluation of PAL Which is a Research Use Index for Confirming the Effect of Antiplatelet Drugs Installed in the CS Series and Comparison Study with the Index Installed in Existing Instrument. Sysmex J. 2018; 19 (2): 1–10.

[14] Sakayori T, et al. (2024): Analytical Evaluation of Platelet Aggregation Level on a Fully Automated Coagulation Analyzer CN-6000, and a Case Study of an Initial Absorbance of Platelet-rich Plasma. Sysmex Journal International Volume 34 No.1. Published 12 June 2024.

[15] Shimizu M, et al. (2019): Evaluation of a new analysis index of platelet aggregation test using CS-5100 with G-Type on a PRP313M. Japanese Journal of Medical Technology, Volume 68, Issue 3, Pages 501–506.

[16] Lecchi A, Capecchi M, Padovan L, Artoni A, Arai N, Shinohara S, La Marca S, Peyvandi F. (2024): Evaluation of an automated platelet aggregation method for detection of congenital or acquired platelet function defects. Blood Transfus. 22(4):350–359.

Hemostaz

Otomasyon hattı, reaktifler, servisler dahil olmak üzere cihazlar

Koagülasyon gücünüzü harekete geçirin

Bilimsel Takvim 2024

Aylık vakalarımızı