Vücut sıvısı analizi birçok analitik disiplini kapsar. Hücrelerin ve diğer partiküllerin sayımı ve ayırt edilmesi buna dâhildir. XN Serisi analizörlerimizde ve X sınıfı analizörlerimizin bir kısmında, beyin-omurilik sıvısı, seröz sıvılar ve sinoviyal sıvı gibi farklı vücut sıvılarındaki hücrelerin sayılması ve ayırt edilmesi mümkündür. Vücut sıvılarında hücre sayıları ve ayrım, doğru tanının tespit edilmesinde önemli noktalardan biridir. Büyük ölçüde vücut sıvısının tipine bağlı olarak, bu analiz tipinin istenmesinin çeşitli nedenleri vardır.

Vücut sıvılarına ait bu süreçlerin otomatikleştirilmesi, geleneksel sayım bölmesinin kullanıldığı manuel yöntemlere kıyasla birçok avantaja sahiptir. Hızlı ve kullanışlıdır. Kalitesi kişisel becerilere bağlı olmadığından, prosedürü standartlaştırmanın uygun bir yoludur. Zaman alıcı manuel bölme sayımlarının sayısı azaltılabilir.

Başta nötrofiller olmak üzere, hücrelerin vücut sıvılarında hızla bozunmasından dolayı, örnekler mümkün olduğu kadar çabuk analiz edilmelidir.

Beyin-omurilik sıvısı (BOS)

Beyin-omurilik sıvısı, kanın ultrafiltrasyonundan elde edilen, düşük protein içeriğine sahip olan berrak, fizyolojik bir vücut sıvısıdır. Kafatası, beyin ve ventriküller arasındaki boşluğu doldurur ve omuriliği çevreler. Beyin ve omurilik için bir "yastık" görevi görür, hormonları ve nörotransmiterlerleri taşır, toksik metabolitlerin giderilmesine yardımcı olur ve beynin sabit bir ortama sahip olmasını sağlar. Sağlıklı bir yetişkinin vücudunda genellikle bu özel sıvıdan yaklaşık 100-150 ml bulunur ve günlük üretim 500 ml civarındadır.

Beyin-omurilik sıvısının hücresel analizi, merkezi sinir sistemini etkileyen şu hastalıkları tespit etmek veya ekarte etmek amacıyla istenir: bakteri, virüs, fungus veya protozoanlar ile enfeksiyon; enflamasyon, örn. multipl skleroz veya Guillain-Barré sendromu; meningoz (periferik tümör hücreleri).

Örnekler çoğunlukla lomber ponksiyon ve zaman zaman sisternal ponksiyon yoluyla alınır. Ventriküler şant taşıyan hastalarda, örneğin, hidrosefali tedavisi sırasında veya cerrahi operasyondan sonra, örnekler şanttan da alınabilir. Her ne kadar rutin bir prosedür olsa da, BOS numunelerinin alımı bazı riskler taşır ve BOS'u kıymetli bir materyal haline getirir.

Beyin-omurilik sıvısının hücresel sayımı ve ayrımı, farklı hastalık tiplerini birbirinden ayırmayı destekler. Genel bir kural olarak, µl başına 5'ten fazla lökositin yetişkinlerde patolojik olduğu kabul edilirken, yeni doğanların normal örneklerinde µl başına 30'a varan sayıda lökosit bulunabilir. Artan nötrofil sayısı genelde bakteriyel enfeksiyon göstergesiyken, eozinofili parazitik enfeksiyon şüphesini destekleyebilir, ancak yabancı cisim reaksiyonundan da kaynaklanıyor olabilir. Tek çekirdekli hücrelerin baskınlığı daha çok enflamatuar süreçlere veya nörolojik bozukluklara işaret eder.

Plevral sıvı

Plevral sıvı, plevra boşluğu olarak bilinen akciğerleri çevreleyen boşlukta, iki plevral katman arasında birikir. Plevral sıvının normal hacmi en fazla 10 ml'dir. Bu sıvının aşırı miktarlarda olması (plevral efüzyon) patolojik olarak değerlendirilir. Bu birikimin konjestif kalp yetmezliğinden (en sık nedeni) pnömoniye, pulmoner emboliye veya tüberküloza kadar çeşitli nedenleri vardır.

Plevral sıvının ayrımı ve hücre sayımı, plevral efüzyonun sebebini tespit etmek ve akciğer veya plevranın bakteriler, virüsler, funguslar veya protozoanlar ile enfeksiyonunu belirlemek veya ekarte etmek amacıyla gerçekleştirilir. Örneğin, çok sayıda nötrofil enfeksiyona işaret edebilir, ancak enfeksiyöz olmayan plevral efüzyonlar bile kayda değer sayıda lökosit içerebilir; buna karşın, bu durumda tek çekirdekli hücre sayısı daha fazla olabilir. Ayrıca, mezotelyal hücreler yaygın olarak görülür ve onkolojik hastalıklarda kanser hücreleri de tespit edilebilir. Sıvının kanlı olması durumunda, bunun en sık nedeni kanser invazyonudur.

Periton sıvısı

Plevral sıvıda olduğu gibi, periton sıvısı belli bir hacmi (genellikle 10 ml) aştığında patolojik olarak kabul edilir. Periton sıvısı, periton boşluğunda bulunur. Sıvının aşırı miktarda birikmesi assit olarak bilinir. Çoğu durumda, assit karaciğer sirozundan kaynaklanır, ancak bu durum kanser, konjestif kalp yetmezliği ve hatta tüberkülozda bile meydana gelebilir. Periton sıvısı analizi, sıvı varlığının sebebini tespit etmek ve peritoniti saptamak veya ekarte etmek amacıyla yapılır. Yüksek nötrofil sayıları normalde enfeksiyon belirtisi iken, kanlı assit daha çok kanser invazyonundan kaynaklanır.

Perikardiyal sıvı

Perikardiyal efüzyon, normalde 20-50 ml'yi geçmeyen, perikardiyal boşluktaki sıvının anormal birikimidir. Perikardit, viral enfeksiyonlar, enflamatuar bozukluklar, böbrek yetmezliği, kalp cerrahisi gibi durumlardan kaynaklanabilir. Diğer seröz vücut sıvılarında (plevral sıvı, periton sıvısı) olduğu gibi, analiz çoğunlukla oluşum etiyolojisini desteklemeye veya enfeksiyonları saptamaya veya ekarte etmeye yöneliktir.

Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi (SAPD) sıvısı

Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi (SAPD) sıvısı gerçek bir vücut sıvısı değildir, çünkü fizyolojik olarak oluşmaz ya da hastalığın kendinden kaynaklanmaz; sadece hastalığın tedavisinden kaynaklanır. SAPD işlemi, böbrek hastalıklarından yakınan hastalar için hemodiyalizin bir alternatifidir. Bu işlemde, hastanın peritonu, sıvı ve maddelerin kandan osmoz yoluyla giderildiği bir membran olarak kullanılır. Prosedür, peritonun yaygın enfeksiyonları ile ilişkilendirilir. Nötrofil oranının yüksek olduğu yüksek lökosit sayımları peritonit işareti olabilirken, eozinofili çoğunlukla yabancı cisim kateterin yaygın bir sekonder etkisi olarak görülür.